KIRK GÖZLÜ GENCEK SUYU


Gencek’in hemen hemen her bölgesinde kuyular, su sarnıçları, çeşmeler ve küçük su kaynağı hendekler vardır. Halk arasından maddi durumu müsait olanlar, hem bu su kaynaklarının bakımını yaptırmakta hem de ihtiyaç hasıl olan bölgelerde yenilerini yaptırmaktadırlar. Ancak çok eski ve tarihi su kaynaklarının birer birer ele alınıp incelenmesi gerekmektedir.


Çünkü bölge Hititlerin kutsal su bölgesi olan Tarhuntassa bölgesinde yer almaktadır. Öyle ki, Toros Dağları’nın en güzel suyu çıkar köyün tam ortasından. Önce ismini Goca Muyar koydukları yeri bulmuşlar, sonra köyü kurmuşlar buraya. O gün bu gündür, yüreği yanan Goca Muyar’ın buz gibi suyuna koşar. Diğer güçlü su kaynakları ise su deposunun bulunduğu Gencek Dağı eteği, Sarınçöğü mevkii, Karatoyuk Muyarı, Yarık Muyar gibi kaynaklardır. Bu kaynakların tamamı Hitit döneminden kalma su kaynaklarıdır.

Dağların geçit verdiği derin vadilerde ise irili ufaklı dereler bulunur. Çayırlık Deresi, Sorkun Deresi, Araplar Deresi bunların en büyükleridir. Gencek’in güneyindeki Seki ve Çayırlık dereleri platoluk sahayı derince yarar. Seki Deresi; mevsimlik akan Kaygış Deresi, Araplar Deresi, Gök Dere gibi birçok dereyi alarak batıya yönelir.

Seki Deresi, 350-400m. epijenik derinlikteki Karakasık Boğazı’ndan geçerek Hüssün Dere ile birleşir ve Koca Dere’ye katılır. Seki Deresi, yıllık toplam 9,912 hm3 su taşımaktadır. Kışın pH değeri 8,47 iken yazın pH değeri 8,42’dir. Ayrıca Huğlu ile Gencek arasında derinliği 100 metre civarında olan, karstik kanyon Sorkun Vadisi boyunca Sorkun Deresi akmaktadır.[Selçuk Biricik, 1982, s.93]

Gencek ve çevresindeki çok sayıda tarihi çeşme bulunmaktadır. Çeşmelerin bir çoğundan aynı kalitede su akması, tamamının yer altı kaynağının bir olabileceğine işarettir. Bölgedeki 40 kaynağın suyu aynıdır. Bu çeşmelerin tamamının aslına bağlı kalarak bakım ve tamirattan geçmesi gerekmektedir. Çünkü yanlış müdahaleler yer altı su kaynaklarını sapmasına neden olmaktadır.

Goca Muyar, Yarık Muyar, Gökbel Sarınçöğü, Gara Toyuk Muyarı, Sorkun Çeşmesi, Deve Oluğu gibi kaynakları tarihi eserler bölümünde  ayrıntılı olarak ele aldık. (Bkz Gencek tarihçesi)

 Amatpaşa, Almalı Oluk, Ardıç Su, Ay Oluğu, Ayı Oluğu, Bayır Oluk, Bey Muyarı, Borulu Su, Cır Cır Oluk, Çıkınık Oluk, Erik Oluğu, Gadıncık Muyarı, Garının Oluk, Gatran Oluk, Gaya Muyar, Gızılcoluk, Muhdamat Oluğu, Gerdeme Daş Oluk, Hıbıdın Muyarı, Halil Bey Oluğu, İreşidin Erik Oluğu, Keklik Suyu, Kel Oluk, Kızılcoluk, Sülüklü, Söğütlü Pınar ve Yer Oluk en çok bilinen çeşmelerdir.  Bunların haricinde son dönemlerde halk tarafından hayrat olarak yapılan çeşmeler de bulunmaktadır.

Gencek’te, çeşmelerin haricinde tarihi bir çok sarnıç ve su kuyusu da bulunmaktadır. Sarnıçların büyük çoğunluğu Gencek Dağı’nda bulunur. Yan duvarları taş örgü olan bu sarnıçların giriş kısımlarında genellikle 5 basamak bulunur.  Kuyu kesiminde her zaman su bulunurken, basamaklardaki su miktarı zamana bağlı olarak değişir. Bir çoğunun ön cephesinde çeşmeler bulunur. 

Sarnıçların üst tavanları ise genellikle çok eski ardıç ağaçlarının gövdelerinden yapılmış kalaslarla kapalıdır. Şimdiye kadar her hangi bir  tamirat ve tadilat çalışması yapılmamıştır. Buna rağmen sapasağlam ayakta kalmayı başarmışlardır.

 Bunlardan en çok bilinenleri; Ak Guyu, Ambar Böğet, Cırtelin Guyu, Çakışın Guyu, Daracık Guyu, Ganlı Guyu, Dokuz Guyular, Gızhasanın Guyu, Hamidiyenin Guyu, Halidin Guyu, Kör Guyu, Meleğin Guyu, Yelim Guyu, Zencirli Guyu’dur.

 

Gaynar Fendek, Daş Fendek, Taşbaş Fendeği, Sarı İmamın Fendek, Şeytanın Fendeği gibi fendek şeklinde kaynaklar da mevcuttur.

Yusuf Avcu, Gencek Kençek 

 

 



 

































Yorumlar